Amerika Birleşik Devletleri’nde iş yapmak isteyen serbest çalışanlar, girişimciler ve start-up sahipleri için en önemli adımlardan biri profesyonel sözleşmeler hazırlamaktır. ABD hukuk sistemi yazılı sözleşmelere büyük önem verir ve herhangi bir iş ilişkisinde tarafların haklarını ve yükümlülüklerini açıkça belirlemek, ileride çıkabilecek anlaşmazlıkların önüne geçmek açısından kritik öneme sahiptir.
Bu yazımızda, freelance çalışanlar, iş ortaklığı kurmak isteyen girişimciler ve müşterilerle anlaşma yapacak işletme sahipleri için ABD’de sözleşme hazırlamanın temel noktalarını detaylı bir şekilde ele alıyoruz.
Sözleşmelerin ABD Hukukundaki Yeri ve Önemi
Amerika’da iş yaparken, sözlü anlaşmaların geçerli olabildiği durumlar olsa da yazılı sözleşmeler hem yasal hem ticari güvence sağlar. Taraflar arasında olası bir anlaşmazlıkta mahkemeler öncelikle yazılı sözleşmeye başvurur. Bu nedenle iş ilişkisinin türü ne olursa olsun, tüm beklentiler ve şartlar bir belge ile açıkça belirtilmelidir.
Sözleşmeler yalnızca ödeme ve teslimat gibi detayları değil; gizlilik, fikri mülkiyet, iptal koşulları, yasal yükümlülükler gibi unsurları da içerir. Bu nedenle sözleşme hazırlarken yalnızca maddi değil, etik ve hukuki çerçevede de düşünmek gerekir.
Freelance Çalışanlar İçin Sözleşme Hazırlama
ABD’de freelance çalışmak son derece yaygındır. Ancak bu serbest yapının en büyük riski, ödeme almama, proje kapsamının değişmesi veya hak ihlali gibi sorunlarla karşılaşmaktır. Bu yüzden her projeye başlamadan önce yazılı bir freelance sözleşmesi hazırlanmalıdır.
İyi bir freelance sözleşmesinde bulunması gereken başlıca maddeler:
• Hizmet Tanımı: Hangi hizmetin verileceği net şekilde yazılmalı.
• Teslim Süresi ve Takvimi: İşin ne zaman teslim edileceği, ara teslim tarihleri varsa bunlar belirtilmeli.
• Ücret ve Ödeme Planı: Toplam ücret, ödeme şekli ve ödeme zamanlaması net şekilde yazılmalı.
• Revizyon Politikası: Kaç revizyonun fiyata dahil olduğu açıkça ifade edilmeli.
• Fikri Mülkiyet Hakları: İşin sonunda hakların müşteriye mi yoksa serbest çalışana mı ait olacağı belirtilmeli.
• İptal Koşulları: Taraflardan biri işi iptal etmek isterse nasıl bir süreç izleneceği belirtilmeli.
ABD’de freelance sözleşmeler genellikle “Independent Contractor Agreement” başlığıyla anılır ve eyaletten eyalete farklılık gösterebilecek hukuki detaylar içerdiği için, örnek şablonlardan faydalansanız dahi bir avukat görüşü almak faydalı olacaktır.
İş Ortaklığı (Partnership) Sözleşmeleri
ABD’de iki ya da daha fazla kişi bir girişim kurmak istediklerinde, aralarında resmi bir iş ortaklığı sözleşmesi yapmaları büyük önem taşır. Bu sözleşmeler sadece kâr paylaşımı değil; yetki dağılımı, sorumluluk alanları ve şirketin olası tasfiyesi gibi konuları da kapsar.
Temel unsurlar:
• Ortaklık Türü: General Partnership, Limited Partnership (LP) veya Limited Liability Partnership (LLP) gibi modeller arasında seçim yapılmalı.
• Sermaye Katkısı: Hangi ortak ne kadar yatırım yapıyor, bu net olmalı.
• Kâr ve Zarar Dağılımı: Gelirin nasıl bölüneceği açıkça yazılmalı.
• Karar Alma Mekanizması: Oy hakkı oranı, veto yetkisi, yönetim şekli gibi detaylar belirtilmeli.
• Çıkış ve Fesih Kuralları: Ortaklardan biri ayrılmak isterse nasıl bir yol izleneceği sözleşmede yer almalı.
ABD’de iş ortaklıkları çoğu zaman yazılı bir anlaşma yapılmadan da başlatılsa da bu, ileride yaşanacak ihtilaflarda büyük risk oluşturur. Bu nedenle “Partnership Agreement” belgesinin mutlaka profesyonelce hazırlanması gerekir.
Müşteri Anlaşmaları: Hizmet ve Satış Sözleşmeleri
İster ürün satışı yapıyor olun, ister dijital hizmet sunuyor olun; müşterilerle yapılan sözleşmeler işletmenizin hem itibarı hem de sürdürülebilirliği açısından kritik önemdedir. ABD’de özellikle B2B alanında sözleşmesiz işlem yapmak ciddi riskler doğurabilir.
Bir müşteri sözleşmesinde olması gereken başlıca bölümler:
• Hizmetin/Ürünün Tanımı: Sağlanacak hizmetin kapsamı ya da ürünün detayları
• Teslimat Koşulları: Teslimat tarihi, yöntemi, sorumluluk devri
• Ödeme Şartları: Tutar, fatura dönemi, gecikme cezaları
• Gizlilik ve Veri Koruma: Özellikle teknoloji ve danışmanlık gibi alanlarda önemlidir
• Garanti ve İade Politikası: Beklentileri yönetmek için gereklidir
• Uyuşmazlık Çözüm Yolu: Olası sorunlarda hangi eyalet hukukunun geçerli olacağı belirtilmeli
ABD’de sözleşmelerin geçerliliği sadece imzadan ibaret değildir; içeriği, dili, yükümlülük dengesi ve tarafların iyi niyetli davranışları da hukuki süreçte dikkate alınır. Bu nedenle her müşteriyle yapılan anlaşma, firmanızın kurumsal imajını yansıtan bir belge olmalıdır.
Sözleşme Hazırlarken Dikkat Edilmesi Gerekenler
ABD’de sözleşme hazırlarken dikkate alınması gereken en önemli faktör, her eyaletin kendi özel hukuk sistemine sahip olmasıdır. Bu durum, bazı maddelerin farklı eyaletlerde geçerli ya da geçersiz sayılabileceği anlamına gelir. Ayrıca: sözleşmeler açık, sade ve anlaşılır bir dille yazılmalı, her madde mümkün olduğunca net ve ölçülebilir ifadeler içermeli, tarafların tam unvanları, iletişim bilgileri ve imzaları eksiksiz olmalı, sözleşme tarihleri, yürürlük ve sona erme koşulları belirlenmeli
ABD’de yasal belgelerde genel geçer kalıp ifadeler kullanılmaz; her sözleşme özgün olmalıdır. Bu nedenle, internetten indirilen şablonlar sadece taslak olarak kullanılmalı ve mutlaka bir hukuk danışmanının incelemesinden geçmelidir.
Sözleşme Yap, İşini Güvence Altına Al
ABD’de iş yapmak istiyorsanız, güvenilir sözleşmeler hazırlamak yalnızca sizi değil; işinizin sürdürülebilirliğini, hukuki durumunuzu ve itibarinizi de korur. Freelance çalışıyor, ortaklık kuruyor ya da müşteriyle hizmet satışı yapıyor olmanız fark etmez — her iş ilişkisinin temelinde sağlam bir sözleşme bulunmalıdır.
Unutmayın: Sözleşme sadece işin başlangıcı değil, ilerleyişinin pusulasıdır. Profesyonelce hazırlanmış her belge, sizi gelecekteki birçok riske karşı şimdiden korur.
